In het kader van de klimaatdoelstellingen is duurzaamheid belangrijk. En van bedrijven wordt meer en meer een maatschappelijke bijdrage verwacht. Purpose noemen we dat. Alleen maar het uitkeren van winst voor particuliere doeleinden is niet meer van deze tijd. Wat zou het mooi zijn als bedrijven samenwerken om onze samenleving duurzamer te maken.
Het uitgangspunt van het Nederlands en Europees mededingingsrecht is dat bedrijven soms beter niet kunnen samenwerken; een kartel beperkt de concurrentie. Maar het samen zorgen voor duurzaamheid is een eigentijdse vorm van samenwerking die niet onder het kartelverbod hoeft te vallen. Omdat het om goede doelen gaat, is het belangrijk dat ambtenaren van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) behulpzaam willen zijn.
Er is een Leidraad Duurzaamheidsafspraken die laat zien welke samenwerking toegestaan is. Het is een tweede, verbeterd concept om Europese afstemming mogelijk te maken, maar het kan nu al als richtlijn gebruikt worden door ondernemingen die willen samenwerken om hun duurzaamheid te vergroten. Er zijn twee criteria, en van partners wordt verwacht eerst zelf in te schatten of ze daaraan voldoen:
- De samenwerking heeft geen negatieve invloed op de concurrentie, of
- Er is weliswaar een beperking van de concurrentie, maar de te verwachten voordelen voor de samenleving als geheel wegen hier (ruimschoots) tegen op.
Wordt niet aan één van beide voldaan, dan is een vrijstelling van het verbod kansloos.
De Leidraad regelt dus vrijstellingen van het kartelverbod en bevat concrete voorbeelden van toegestane onderlinge afspraken. Hier een kort overzicht van deze voorbeelden:
- Enkele woningcorporaties en installatiebedrijven maken afspraken om energieneutraal wonen dichterbij te brengen.
- Een groep houtverwerkende bedrijven gaat de inkoop coördineren van verantwoord geproduceerd hout.
- Afvalinzamelaars spreken af om binnen een bepaald gebied op een meer duurzame manier te gaan inzamelen.
- Leveranciers van verpakkingen en frisdrankfabrikanten gaan gezamenlijk hergebruik van verpakkingen stimuleren.
- Producenten van een bepaald halffabricaat komen overeen binnen afzienbare tijd CO2-neutraal te zijn.
- Slachterijen spreken af alleen nog varkens te kopen van veehouders die ze verbeterde leefomstandigheden bieden.
Mijn aanbeveling is de Leidraad te gebruiken om na te denken over het maken van afspraken die duurzaamheid bevorderen. Wie serieus en met goede bedoelingen deze Leidraad als praktijkhandleiding gebruikt, hoeft niet bang voor boetes te zijn. Het document is te vinden op de website van ACM
ANTONI
Antoni Brack is emeritus hoogleraar Juridische aspecten van bedrijfskunde aan Universiteit Twente. Hij schreef onder meer het boek ‘Bedrijfsrecht op een bedrijfskundige manier’ (Noordhof Uitgevers, ISBN 9789001779979)
